Jamel L.: 'Ik heb 56 dagen onschuldig vastgezeten, daarvoor heb ik wraak genomen' (2024)

DEN HAAG - Welke lessen trekken Nederlandse overheidsinstanties uit de zaak Jamel L. en hoe bestaat het dat hij vrij rondliep toen hij Antoneta Gjokja doodstak? Die vragen blijven zweven boven het proces tegen de man die de Albert Heijn-medewerkster vorig jaar uit het niets doodstak in een Haags filiaal. Het was bij diverse instanties bekend dat Jamel L. levensgevaarlijk was voor de samenleving, maar die grepen niet in. Op het moment dat hij Antoneta doodstak, was er volgens deskundigen sprake van een psychose.

Vlak nadat de winkel aan de Turfmarkt op 20 juni 2023 openging, vond de steekpartij plaats. 'Ik wilde op de dag van het delict in de Albert Heijn een blikje sinas kopen', verklaarde L. 'Het schoot me ineens te binnen dat ik nog iets met hun moest regelen. Ik heb een mes gevraagd aan een medewerker. Dat mes heb ik geopend en ik liep naar de bakkerij.' Daar stak hij Antoneta met minstens vijftien messteken dood.

Een getuige vertelde eerder dat Jamel rustig de winkel uitliep. 'De man wist hoe hij de winkel het snelst kon verlaten, maar hij rende niet. Hij kwam op mij verward en rustig tegelijk over. Het leek hem niet te boeien dat hij zou worden aangehouden.' Op de Schedeldoekshaven werd Jamel L. even later opgepakt. Dat gebeurde op aanwijzing van de filiaalmanager die achter hem aangelopen was.

Donderdag tijdens de zitting in de rechtbank reageert Jamel geïrriteerd op wat de voorzitter van de rechtbank wil weten. 'U stelt irritante vragen, lastige vragen. Ik vind dat jullie als rechter en officier alleen moeten weten waarom ik mevrouw heb doodgestoken. Ik heb 56 dagen onschuldig in de gevangenis gezeten en heb injecties in mijn kont gekregen. Daarvoor heb ik wraak genomen.'

Wraak dus op Albert Heijn omdat Jamel opgepakt werd voor het stelen van een pak melk uit een filiaal in Zwijndrecht. Tijdens de zitting heeft L. het ook over een rascistisch motief voor de moord. 'Zwarte mensen gaan meteen de psychiatrie in. Op een afdeling van twaalf mensen zijn er vijf á zes zwart. Dat klopt niet. Eén of twee hebben misschien en afwijking, de rest is normaal. Dus er klopt iets niet.'

En tegen onderzoekers van het Pieter Baan Centrum zei hij: 'Ik heb spijt dat ik mevrouw heb doodgestoken. En had nog meer spijt toen ik hoorde dat ze geen Hollandse was. Als ze het wel was, was ik de gelukkigste van de wereld'.

In de podcast De Supermarktmoord probeerde Omroep West een antwoord te geven op de vraag hoe het mogelijk was dat L. vrij rondliep in Nederland. Er ontstond een ontluisterend beeld van overheidsinstanties in Nederland, op Curaçao, in Engeland. Allemaal wisten ze dat hij een tikkende tijdbom was, maar in plaats van verantwoordelijkheid te nemen en in te grijpen, blonken ze uit in wegkijken en 'over de schutting gooien'.

De lijst met geweldsmisdrijven en bedreigingen van L. is lang. Zo werd hij op Curaçao bijvoorbeeld veroordeeld tot tbs, maar omdat daar geen kliniek is en Nederland weigerde de behandeling hier te betalen, is L. nooit opgenomen. Ook in Engeland werd hij veroordeeld. Een Britse psychiater waarschuwde dat L. een gevaar voor de samenleving was en het ministerie zette hem het land vervolgens uit, zonder dat aan Nederland te melden, want dat hoeft niet.

En ook hier bedreigde hij mensen. Een vrouw uit Middelburg, die Jamel aanvankelijk aan onderdak hielp en later bedreigd werd door hem, deed uitgebreid onderzoek naar zijn track-record. Alle informatie over (tbs-)veroordelingen en het gevaar dat hij vormde, overhandigde ze aan de rechtbank in Middelburg bij haar aangifte, maar die deed er niets mee. Het systeem zit zo in elkaar dat Jamel zelfs een VOG (verklaring omtrent gedrag) wist te krijgen. Die is nodig om sommige beroepen of vormen van vrijwilligerswerk uit te mogen voeren.

Elf dagen voor de moord op Antoneta, stond L. voor het laatst voor de rechter, in Rotterdam. Deze keer voor het bedreigen van ambtenaren. De rechter wist toen niets van de 'waarschuwingen' die in Engeland en Curaçao waren afgegeven over hem. En dus kreeg hij een straf gelijk aan het voorarrest en liep vervolgens weer als vrij man op straat in Den Haag rond, met fatale gevolgen voor Antoneta.

Ook de advocaat van Jamel, Elizabeth Bijl, vroeg zich af ‘Hoe dit heeft kunnen gebeuren, hoe heeft deze man vrij rondgelopen en wie heeft welke fouten gemaakt', maar volgens haar maakt dat voor de behandeling van de moord op Antoneta geen rol.

Volgens onderzoekers van het Pieter Baan Centrum, kwam Jamel met een psychose uit de gevangenis, en was hij deels toerekeningsvatbaar op het moment dat hij Antoneta doodstak.

Het Openbaar Ministerie heeft donderdag tien jaar cel en tbs met dwangverpleging tegen Jamel L. geëist voor de moord op Antoneta. Of de rechtbank daarin mee gaat, wordt binnenkort duidelijk als de uitspraak is.

In deze explainer zetten we het bizarre leven van Jamel uiteen en gaan we in op de fouten die in zijn dossier zijn gemaakt:

Voor de podcastserie De Supermarktmoord onderzoeken journalisten Liza Janson en Chris van Dijk hoe het kon dat Jamel L. vrij rond kon lopen in Den Haag. Wie is hij? En hoe kan het dat hij ondanks alle signalen niet is behandeld? De makers hebben Jamel L. ook zelf ontmoet. De podcast 'De Supermarktmoord' kun je vinden op de gebruikelijke podcast-platforms zoals Apple Podcast of Spotify.

Radio West